Ειδικό περί των γλυπτών δεν με λες, αλλά, εντάξει, έχουμε χαζέψει και καμιά εικοσαριά δέκα οκτώ αγάλματα στη ζωή μας, δεν είμαστε τίποτα απαίδευτοι! Η μικρή, λοιπόν, αλλά χαρακτηριστική νομίζω εμπειρία μου, με έχει διδάξει ένα πράγμα: Οι λέξεις «άγαλμα» και «ιδέα» μπορούν να βρεθούν στην ίδια πρόταση μόνο με την απειλή όπλου. Οι λέξεις «άγαλμα» και «προτομή», προφανώς και μπορούν να συνυπάρξουν. Οι λέξεις «άγαλμα» και «μεγαλοπρέπεια», σαφώς, σαφέστατα. Οι λέξεις «άγαλμα» και «αναπαράσταση», ασφαλώς. Οι λέξεις «άγαλμα» και «χασμουρητό», most definitely. Άγαλμα με ιδέα, όμως, δεν παίζει. Ή μήπως παίζει; [Spoiler alert: Προφανώς παίζει, τυχαία το πήγα προς τα κει νομίζεις;]
Μια ηλιόλουστη μέρα κάποιου Αυγούστου, που λες, βρέθηκα μπροστά σε ένα άγαλμα που μου κέντρισε το ενδιαφέρον. Από τη μέση και πάνω έδειχνε έναν σκεπτικό, μετρημένο, προσηλωμένο σε κάτι και ελαφρώς στημένο μεσήλικα της συνομοταξίας των «σπουδαίων» και κάπως αδιάφορων και αν δεν υπήρχε το από τη μέση και κάτω πράμα, μήτε που θα του είχα ρίξει δεύτερη ματιά. Αλλά υπήρχε, οπότε την έριξα, και είδα δυο πιτσιρίκια. Το πρώτο σκάλιζε ένα όνομα, μια φράση, ένα ζώο, τη μύτη του, κάτι τέλος πάντων, και το δεύτερο έκανε κάτι άλλο, που θα ήξερα τι ακριβώς είναι, αν ένας καλός κύριος της συνομοταξίας των «καριόληδων» δεν είχε προλάβει να το ακρωτηριάσει. Φωτογράφισα το άγαλμα και όχι μόνο αποφάσισα να κάνω έρευνα σχετικά με το ποιόν του, αλλά την έκανα κιόλας!
Αποτελέσματα έρευνας: Ο κυριούλης προς τιμή του οποίου στήθηκε το όλον, είναι ο Alois Senefelder –ΟΚ, πες αυτό είναι εύκολο να το φανταστεί κανείς, αν αναλογιστεί ότι η πλατεία γύρω-γύρω από το άγαλμα έχει το ίδιο όνομα. Ο Senefelder στα τέλη του 18ου αιώνα επινόησε τη λιθογραφία, η οποία είναι άγνωστη λέξη για μένα, οπότε κόντρα έρευνα: Η λιθογραφία είναι μέθοδος εκτύπωσης μπλα μπλα μπλα (όπου «μπλα μπλα μπλα», διάφορα τεχνικά και αδιάφορα) όπου σε ασβεστώδεις πέτρες σχεδιάζεται όχι αυτό που θες τελικά να τυπωθεί, αλλά ΤΟ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟ του, ώστε στο χαρτί να τυπωθεί το είδωλο του αντίστροφου, άρα το κανονικό.
Are you with me? Το παιδάκι Α γράφει κάτι ανάποδα. Και αυτό το κάτι είναι το ονοματεπώνυμο του τυπάκου. Και το γράφει ανάποδα ώστε να τυπωθεί κανονικά. Τέλειο; Το δε παιδάκι Β (όπως έμαθα στην πορεία) κρατούσε καθρέφτη για να διαβάσει τι γράφει το παιδάκι Α και να μη χρειαστεί να βγάλει τα μάτια του μέχρι να καταλάβει τι και πώς –το ότι το ένα δεν είναι σε ηλικία να ξέρει να γράφει και το άλλο δεν είναι σε ηλικία να ξέρει να διαβάζει, ας μη μας απασχολήσει σε αυτή τη φάση, ας πούμε ότι είναι «γλυπτική αδεία».
Για την ιστορία, το άγαλμα δημιουργήθηκε το 1892 από τον Rudolf Pohle, ο οποίος τι με έκανε να καταλάβω;
Σταμάτα, Benedict παιδί μου, μιλάνε οι μεγάλοι τώρα. Με δίδαξε, λοιπόν, ότι από την πλήρη αδιαφορία στο «χμμμ, μπορεί και να ’χουμε κάτι ενδιαφέρον εδώ», είναι μια ιδέα δρόμος. Μια ιδέα μακριά από τα κλισέ, μια ιδέα μακριά από την ευκολία. Αν ο Pohle δεν έστυβε το κεφάλι του να σκεφτεί μια ιδέα που μπορεί να υποστηριχθεί ΜΟΝΟ από τον Senefelder*, και αφηνόταν στην πρώτη σκέψη «Ποιον πρέπει να γλύψω; [σημ.: προσοχή στην ορθογραφία, κίνδυνος παρεξηγήσεων] Δείξτε μου τη μούρη του, να του κάνω εκεί πέρα μια προτομή, να πάει στον διάολο», το αποτέλεσμα θα ήταν μόνο αδιάφορο και εγώ αυτή τη στιγμή θα έψαχνα άλλο θέμα να γράψω.
Και δεν έχω ιδέα ποιο θα ήταν αυτό.
Update
Τον φετινό Αύγουστο, πέρασα ξανά από το άγαλμα του Senefelder. Στην τωρινή εκδοχή του, είναι συν ένα χέρι στο ένα παιδάκι αλλά έναν κορμό μείον στο άλλο (άρα μείον ένα χέρι επί του συνόλου των χεριών).
Δεν θέλω να σκεφτώ ότι διώκεται για τις ιδέες του. Αλλά το φοβάμαι.
Άγαλμα Alois Senefelder
Senefelderplatz
10435, Πρεντσλάουερ Μπεργκ, Βερολίνο
Κοντινότερη στάση: Senefelderplatz (U2)
Και επειδή η ζωή είναι πολύ μικρή για να ψάχνεις τη στάση (του μετρό) που σε εξυπηρετεί καλύτερα, στον χάρτη με τις 334 όμοιές της, το ichlieberlin σε βοηθάει, επισημαίνοντάς τη δ ι α κ ρ ι τ ι κ ά.
*Μη σκεφτείς ότι μπορεί να σταθεί και για τον Γουτεμβέργιο. Σε παρακαλώ, ΜΗ ΣΚΕΦΤΕΙΣ ΟΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΤΑΘΕΙ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΟΥΤΕΜΒΕΡΓΙΟ, μη μου το σκίσεις, ΣΕ ΙΚΕΤΕΥΩ.
One thought on “Alois Senefelder: Ένα άγαλμα, μια ιδέα”
Comments are closed.